بررسی قابلیت ترکیب و توارث پذیری صفات کمی در لاین های اصلاح شده آفتابگردان به روش لاین- تستر

به منظور تهیه دورگ های جدید و ارزیابی ترکیب پذیری عمومی وخصوصی والدین، هشت لاین اینبرد نرعقیم و شش لاین بازگردان باروری آفتابگردان متحمل به بیماری پلاسموپارا در قالب طرح ژنتیکی لاین در تستر تلاقی داده شدند. تعداد 48 دورگ f1 حاصل به همراه والدها و دو شاهد هیبرید آذرگل و هیبرید فرخ در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تیمارها برای کلیه صفات از جمله ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، قطر طبق، طول دوره رویش، عملکرد دانه، عملکرد روغن و درصد روغن دارای اختلاف معنی دار بودند. تجزیه واریانس ترکیب پذیری به روش طرح تلاقی لاین در تستر کمپتورن نشان داد که اثر ژنوتیپ، هیبریدها و اثر متقابل لاین در تستر برای کلیه صفات معنی دار گردید. برای عملکرد دانه و عملکرد روغن بازگردان باروری rf81-25 و اینبرد لاین af80-488/1/2/1، برای وزن هزار دانه بازگردان باروری rf81-30 و اینبرد لاین af80-460/2/1/1، دارای قابلیت ترکیب عمومی مثبت و معنی دار، برای ارتفاع گیاه بازگردان باروریrf81-150/1  و اینبرد لاین af80-438/1/2/2 و برای طول دوره رویش بازگردان باروریrf81-131/1  دارای قابلیت ترکیب عمومی منفی و معنی دار بودند. تلاقی af80-460/2/1/1*rf81-25 و af-6937*rf81-30 برای عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دارای ترکیب پذیری مثبت معنی دار بود. نتایج حاصل از برآوردهای اجزای ژنتیکی حاکی از سهم بیشتر واریانس غیرافزایشی در توارث بسیاری از صفات مورد بررسی بوده است. لذا به منظور بهبود وارتقاء این صفات در جوامع مورد نظر، استفاده از پدیده هتروزیس از طریق تلاقی والدین دور از هم می تواند مد نظر قرار گیرد.